Birçok sürücü hızlı araç kullanmayı yeteneklerini kanıtlamak, özgürlüklerini somutlaştırmak ve araçlarının performansını ortaya koymak amacıyla yapar. Her yıl meydana gelen kazaların % 13’ü aşırı hızdan meydana gelmektedir. Bu nedenle, hız denetimi trafikte özel bir önem taşımaktadır. Hız denetiminin temel amacı, sürücülerin aşırı hız nedeniyle kaza yaptığı yol kesimlerinde, yasayla belirlenmiş hız sınırlarında kullanmalarını sağlamaktır. Bu denetimdeki hedeflerimiz aşırı hızdan kaynaklanan kazaların çok olduğu kesimlerde kazaların azaltılması ve şehir içi ve şehir dışı yollarda sürücülerin hız sınırlarına uymalarının sağlanmasıdır.

Ayrıca hız denetimleri, sürücülerin daha dikkatli olmalarına, kazaların azalmasına, ölü ve yaralı sayısının düşmesine, ekonomik kaybın en aza inmesine yol açar.

2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu şehirlerarası yollarda ve şehir içinde sürücülerin hangi şartlarda araç kullanacaklarına dair sınırlamalar getirmiştir. Kanunda, ülkemizdeki yolların geometrik özelliklerine ve her türlü hava koşullarındaki durumuna göre hız sınırlaması getirilmiştir. Hız ölçen teknik cihaz veya çeşitli teknik usullerle yapılan tespit sonucu hız sınırlarını aşan sürücülere para cezası uygulanır.

Hız sınırlarını yüzde otuzdan fazla aşmak suretiyle suçunun işlendiği tarihten geriye doğru bir yıl içerisinde aynı kuralı(hız sınırlarını yüzde otuz aşmak) beş defa ihlal ettiği tespit edilenlerin sürücü belgeleri bir yıl süreyle geri alınır. Bir yılın sonunda psiko-teknik değerlendirmeden ve psikiyatri uzmanının muayenesinden  geçirilerek  sürücü belgesi almasına mani hali olmadığı anlaşılanların belgeleri  , sürücü belgesine el koyan Trafik biriminden veya en yakın Trafik Denetleme Şube Müdürlüğünden  dilekçe ile başvurması halinde geri verilir.

- Alkol ve Trafik Psikolojisi 
- Alkolün Sürücüler Üzerindeki Etkileri 
- Trafik Kazaları ve Alkollü Sürücüler Arasındaki İlişki 
- Alkollü Araç Kullanımının Engellenmesi İçin Çözüm Önerileri 

Alkol ve Trafik Psikolojisi

Türk Psikoloji Bülteni 3 (6) 15-18.

Alkol ve Trafik Psikolojisi Uzm. Psk. Hatice Singir Karaçanta Bir taraftan sayisi ve hizi artan araçlar yasantimizin vazgeçilmez bir parçasi olurken, diger taraftan birçok insanin yasamina son vermekte, onlari sakatlamakta ya da maddi zararlara neden olmaktadir. Trafik kazalari, dünyanin temel ve Türkiye'nin ise en basta gelen ve çözümü zor sorunlarindan biri oldugu için incelenmesi ve çözüm yollari bulunmasi gerekmektedir.

Erdem'e (1977) göre, birçok ülkede ölümlerin hemen hemen %50'si ve hatta daha fazlasi trafik kazalarindan ileri gelmektedir. Trafik kazalarinin basta gelen nedenlerinden biri alkol kullanimidir. Alkollü olarak araba kullanma, büyük ölçüde alkol bagimliligindan kaynaklanan bir semptom olarak kabul edilmektedir. Bu yazida daha çok alkollü araç kullanma ile trafik arasindaki iliskiler üzerinde durulmustur. Alkolün Sürücüler Üzerindeki Etkileri  Son yillarda sürücülerin içki kullanmasi belirgin olarak artmistir. Bazi ülkelerde trafik kazalarinin %30-40'inin nedeni alkoldür (Pelkin ve Landzhev, 1977). Alkol almis sürücünün sürücülük yeteneginin alkolün etkisi sonucu olumsuz olarak etkilendigi bilimsel olarak ispat edilmistir. Küçük dozlarda kullanildiginda, insanlar sabirsiz, haddini bilmez olmakta ve reflekslerin yavaslamasiyla zihinsel faaliyetler bozulmaktadir. (Yilmaz, 1996). Alkollün fazlasi ise bireye asiri güven verdiginden, asiri alkol alan kisiler, kusursuz olduklari sanisiyla kusur yapmaktadirlar. Bir duble bira ya da 60 cm3 viski ya da raki alanlarda yarim saat araba kullanamayacak kadar denge kusuru olmaktadir. Fazla alkol gözde kararmaya neden olmakta, dikkat, düsünme ve karar gücünü bozmaktadir. Alkol miktari arttikça kandaki oksijen azalmakta ve beyin ihtiyaci olan oksijeni temin edemedigi için islevlerini yavas yavas kaybetmeye baslamaktadir. Alkol etkisi ile kisi saldirganlasmakta, bazen de uyku hali ve uyusukluk baslayarak kurallara uymamakta ve fren, vites ve dire ksiyonu zamaninda geregince kullanamaz duruma gelmektedir. Hiz tahminleri ve hiz karsilastirmalari azal >ma tutkusu baslamakta, mesafe tahmini sifira inmektedir (Yilmaz, 1996).

Böylece, alkollü araç kullananlar yollarda tehdit unsuru olusturmaktadirlar. Alkollün sürücüler üzerindeki olumsuz etkileri alkollü sürücülerin trafik kazalari yapmasina neden olmaktadir. Asagida bu konuyla ilgili görüslere yer verilmistir. Trafik Kazalari ve Alkollü Sürücüler Arasindaki Iliski  Selzer ve Vinokur'a (1974) göre, tehlikeli bir sekilde araba kullanmak, alkolün etkisiyle öfkenin disavurumudur. Alkoliklerin, intihara egilimli olduklari bilinen bir gerçektir. Bu nedenle, alkolikler, zaman zaman kendi araçlarini bir intihar araci olarak kullanmaktadirlar. O halde, alkoliklerin yaptigi kazalar, genellikle intihar düsüncesiyle islenmis kazalardir. Asiri alkollüyken araba kullanmak, trafik kazalarina neden olmaktadir. Bunun yanisira alkollü olarak araba kullanmak, siddeti, antisosyal davranisi, öfkeyi, paranoid duygulari, ölüm ya da öldürme istegini de beraberinde getirebilmektedir. Özetle, alkollü olarak araba kullanma ile yollarda meydana gelen ölümler arasinda siki bir iliski vardir. (Akt. Huxley ve Chesterton, 1971). Yilmaz'a (1996) göre de alkol ve trafik kazalari arasinda önemli bir iliski vardir. Bu iliskinin aci sonuçlari, neredeyse hergün günlük gazetelerin sayfalarinda görülmektedir. "Sarhos sürücü can aldi", "Sarhos sürücü otomobiliyle evin çatisina uçtu", "Alkollü araç kullanmanin aci faturasi: 4 ölü, 2 yarali", "Dügün sonrasi otomobil köprüden uçtu." Bu basliklar altindaki haberlerde, çogunlukla gecenin geç saatlerinde içkilerin bolca içildigi bir yemekten, bir toplantidan, bir dügünden sonra kullanilan araç ile yapilan kazanin öyküsü anlatilir. Little ve Clontz'a (1994) göre alkollü araba kullanmaktan kaynaklanan kazalarda ölüm orani onbes ile yirmidört yas arasi gençlerde son derece yüksektir. Ross'un (1993) yaptigi arastirma sonuçlarina göre de alkol kullaniminin ölümcül trafik kazalarina yol açtigi bulunmustur. Henderson'a (1987) göre, alkollü sürücüler yüzünden her yirmi dakikada bir ölümcül kazalar olmaktadir (Akt. L > Clontz, 1994). Miller ve Bilincoe'nun (1994) yaptiklari arastirmaya göre, tüm motorlu tasitlarin üçte birinden fazlasi, alkollü araç kullanan söförlerin yol açtigi kazalarda parçalanmaktadir. Aberg'e (1993) göre, alkollü olarak araç kullanan sürücüler trafikte büyük bir risk yaratmaktadirlar. Isveç'te alkollü araç kullanan sürücülerin orani yalnizca %1 olmasina ragmen kaza yapan sürücülerin %6 ile %11'inin kaza aninda alkollü olduklari belirlenmistir. Kanada'da ölümle sonuçlanan kazalarin %43'de, Amerika'da ise %60'inda sürücünün alkollü oldugu saptanmistir(Jonah ve Wilson,1993). Mc Lellan, Vingilis, Larkin, Stoduto, Macartney ve Sharkey'e (1993) göre de, Kanada'daki ölümlerin ve yaralanmalarin büyük bir bölümü trafik kazalarindan kaynaklanmaktadir. Alkollü araba kullanan sürücüler ölümcül olsun veya olmasin trafik kazalarinin önemli bir kismindan sorumludurlar (Little ve Clontz, 1994). Selzer ve Vinokur'un (1974) yaptigi arastirmada da problemli gençlerin alkol alma ve tehlikeli biçimde araba kullanma egiliminde olduklari görülmüstür. Bu gençler alkolün kendilerini daha saldirgan, korkusuz ve cesur yaptigini iddia etmektedirler. Farrow'a (1989) göre de, bireyin alkolün etkisi hakkindaki görüsleri, alkole bagli tehlikeli araba kullanmayi etkileyen en önemli etkenlerden birisidir. Alkol; saldirgan, yabancilasmis, kendini güçsüz hisseden kisilere güçlülük duygusu vermektedir. Basch, Di Cicco ve Malfetti'e (1989) göre, gençlerin alkollüyken de araç kullanmalarina yol açan faktörler sunlardir:

1) Bireyin alkollüyken, sarhos oldugunun farkinda olmamasi

2) Alkolün etkisini tahmin  edememesi

3) Alkollüyken de güvenli bir sekilde araba kullanilabilir gibi savunma mekanizmalarini kullanmasi.

4) Gençler arasinda alkollü araç kullanmanin eglence, özgürlük, yasitlari tarafindan kabul edilme gibi olumlu etkileri oldugu yolunda yaygin bir inancin bulunmasidir.

Bu faktörler yollardaki tehlikenin artmasina, trafik ihlallerine, ölümlere, yaralanmalara v.b. neden olmaktadir.  Türkiye'de alkollü içki etkisinde araç kullanmak suçtur karsin ülkemizde alkollü içki etkisinde araç kullanilmasi sanildigindan daha yaygindir. Hemen hiç kimse gittigi bir lokantada, bir arkadas evinde içki içtigi için arabasini kullanmaktan vazgeçmemektedir. Çok içkili oldugu halde arabasini kullanan hatta kendisini uyaran arkadasina "Ne o yoksa korkuyor musun?" diye karsilik veren kisilerin sayisi az degildir (Yilmaz,1996).Aslinda sorun da buradan kaynaklanmaktadir. Alkollü kisinin kendine güveni artmakta, buna karsilik dikkati azalmakta ve refleksleri zayiflamaktadir. Arastirmalara göre erkekler, kadinlara göre sarhosken araba kullanmaya daha fazla egilimlidirler. 18-25 yas grubundaki gençler daha çok trafik kazasi yapmalarina ragmen bu gruptakilerin sarhosken kaza yapma oranlari diger yas grubundaki insanlardan daha yüksek degildir. Öte yandan 60 yasin üzerinde alkollü araç kullananlarin sayisi bir hayli düsüktür. Resmi kayitlara geçen sarhosken kaza vakalari, toplam kaza vakalarinin %15'ini olusturmaktadir. Bu konuda yapilmis arastirmalarin pek çogu, kandaki alkol düzeyi ile kaza arasinda nedensel bir iliski oldugunu göstermektedir.

(Got, 1989). Alkollü Araç Kullaniminin Engellenmesi Için Çözüm Önerileri Thurman, Jackson ve Zhao'ya (1993) göre, alkol bagimliligi ve alkollü olarak araba kullanma davranisi ortadan kaldirildiginda, sorunlar da ortadan kalkacaktir. Bunun için vatandaslarin gönüllü olarak alkol savasinda yer almasi saglanabilir. Kanada'da alkollü araç kullanmanin neden oldugu olumsuz etkileri en aza indirmek amaciyla farkli türde tedbirler alinmaktadir. Öncelikle bu konuda halk egitilmeye çalisilmaktadir. Alkollü araç kullanmayla ilgili tutumlar hakkinda halkin bilinçlendirilmesi trafik güvenliginin saglanmasi açisindan uzun vadede etkili olan bir yöntemdir. Ayrica 18 yasindan küçüklere alkol satisi yasaklanarak, alkol kullanma yasinin yasalarla denetlenmesine çalisilmaktadir. Siki trafik kontrolüyle alkollü sürücüler belirlenmekte ve bunlara yasal islemler yapilmaktadir.

Alkolün Sürücüler Üzerindeki Etkileri

Son yıllarda sürücülerin içki kullanması belirgin olarak artmıştır. Bazı ülkelerde trafik kazalarının %30-40’ının nedeni alkoldür (Pelkin ve Landzhev, 1977). Alkol almış sürücünün sürücülük yeteneğinin alkolün etkisi sonucu olumsuz olarak etkilendiği bilimsel olarak ispat edilmiştir. Küçük dozlarda kullanıldığında, insanlar sabırsız, haddini bilmez olmakta ve reflekslerin yavaşlamasıyla zihinsel faaliyetler bozulmaktadır. (Yılmaz, 1996). Alkollün fazlası ise bireye aşırı güven verdiğinden, aşırı alkol alan kişiler, kusursuz oldukları sanısıyla kusur yapmaktadırlar. Bir duble bira ya da 60 cm3 viski ya da rakı alanlarda yarım saat araba kullanamayacak kadar denge kusuru olmaktadır. Fazla alkol gözde kararmaya neden olmakta, dikkat, düşünme ve karar gücünü bozmaktadır.

Alkol miktarı arttıkça kandaki oksijen azalmakta ve beyin ihtiyacı olan oksijeni temin edemediği için işlevlerini yavaş yavaş kaybetmeye başlamaktadır. Alkol etkisi ile kişi saldırganlaşmakta, bazen de uyku hali ve uyuşukluk başlayarak kurallara uymamakta ve fren, vites ve direksiyonu zamanında gereğince kullanamaz duruma gelmektedir. Hız tahminleri ve hız karşılaştırmaları azalmakta ve hatta hızın korku veren etkisinden uzak kalarak hızı çekici bulma tutkusu başlamakta, mesafe tahmini sıfıra inmektedir (Yılmaz, 1996). Böylece, alkollü araç kullananlar yollarda tehdit unsuru oluşturmaktadırlar. Alkollün sürücüler üzerindeki olumsuz etkileri alkollü sürücülerin trafik kazaları yapmasına neden olmaktadır. Aşağıda bu konuyla ilgili görüşlere yer verilmiştir.

Trafik Kazaları ve Alkollü Sürücüler Arasındaki İlişki

Selzer ve Vinokur'a (1974) göre, tehlikeli bir şekilde araba kullanmak, alkolün etkisiyle öfkenin dışavurumudur. Alkoliklerin, intihara eğilimli oldukları bilinen bir gerçektir. Bu nedenle, alkolikler, zaman zaman kendi araçlarını bir intihar aracı olarak kullanmaktadırlar. O halde, alkoliklerin yaptığı kazalar, genellikle intihar düşüncesiyle işlenmiş kazalardır. Aşırı alkollüyken araba kullanmak, trafik kazalarına neden olmaktadır. Bunun yanısıra alkollü olarak araba kullanmak, şiddeti, antisosyal davranışı, öfkeyi, paranoid duyguları, ölüm ya da öldürme isteğini de beraberinde getirebilmektedir. Özetle, alkollü olarak araba kullanma ile yollarda meydana gelen ölümler arasında sıkı bir ilişki vardır. (Akt. Huxley ve Chesterton, 1971). Yılmaz’a (1996) göre de alkol ve trafik kazaları arasında önemli bir ilişki vardır. Bu ilişkinin acı sonuçları, neredeyse hergün günlük gazetelerin sayfalarında görülmektedir. “Sarhoş sürücü can aldı”, “Sarhoş sürücü otomobiliyle evin çatısına uçtu”, “Alkollü araç kullanmanın acı faturası: 4 ölü, 2 yaralı”, “Düğün sonrası otomobil köprüden uçtu.” Bu başlıklar altındaki haberlerde, çoğunlukla gecenin geç saatlerinde içkilerin bolca içildiği bir yemekten, bir toplantıdan, bir düğünden sonra kullanılan araç ile yapılan kazanın öyküsü anlatılır. Little ve Clontz’a (1994) göre alkollü araba kullanmaktan kaynaklanan kazalarda ölüm oranı onbeş ile yirmidört yaş arası gençlerde son derece yüksektir. Ross’un (1993) yaptığı araştırma sonuçlarına göre de alkol kullanımının ölümcül trafik kazalarına yol açtığı bulunmuştur. Henderson’a (1987) göre, alkollü sürücüler yüzünden her yirmi dakikada bir ölümcül kazalar olmaktadır (Akt. Little ve Clontz, 1994).

Miller ve Bilincoe’nun (1994) yaptıkları araştırmaya göre, tüm motorlu taşıtların üçte birinden fazlası, alkollü araç kullanan şöförlerin yol açtığı kazalarda parçalanmaktadır. Aberg’e (1993) göre, alkollü olarak araç kullanan sürücüler trafikte büyük bir risk yaratmaktadırlar. İsveç’te alkollü araç kullanan sürücülerin oranı yalnızca %1 olmasına rağmen kaza yapan sürücülerin %6 ile %11’inin kaza anında alkollü oldukları belirlenmiştir. Kanada’da ölümle sonuçlanan kazaların %43’de, Amerika’da ise %60’ında sürücünün alkollü olduğu saptanmıştır(Jonah ve Wilson,1993). Mc Lellan, Vingilis, Larkin, Stoduto, Macartney ve Sharkey’e (1993) göre de, Kanada’daki ölümlerin ve yaralanmaların büyük bir bölümü trafik kazalarından kaynaklanmaktadır. Alkollü araba kullanan sürücüler ölümcül olsun veya olmasın trafik kazalarının önemli bir kısmından sorumludurlar (Little ve Clontz, 1994). Selzer ve Vinokur’un (1974) yaptığı araştırmada da problemli gençlerin alkol alma ve tehlikeli biçimde araba kullanma eğiliminde oldukları görülmüştür. Bu gençler alkolün kendilerini daha saldırgan, korkusuz ve cesur yaptığını iddia etmektedirler. Farrow’a (1989) göre de, bireyin alkolün etkisi hakkındaki görüşleri, alkole bağlı tehlikeli araba kullanmayı etkileyen en önemli etkenlerden birisidir. Alkol; saldırgan, yabancılaşmış, kendini güçsüz hisseden kişilere güçlülük duygusu vermektedir.

Basch, Di Cicco ve Malfetti’e (1989) göre, gençlerin alkollüyken de araç kullanmalarına yol açan faktörler şunlardır: 1) Bireyin alkollüyken, sarhoş olduğunun farkında olmaması 2) Alkolün etkisini tahmin edememesi 3) Alkollüyken de güvenli bir şekilde araba kullanılabilir gibi savunma mekanizmalarını kullanması. 4) Gençler arasında alkollü araç kullanmanın eğlence, özgürlük, yaşıtları tarafından kabul edilme gibi olumlu etkileri olduğu yolunda yaygın bir inancın bulunmasıdır. Bu faktörler yollardaki tehlikenin artmasına, trafik ihlallerine, ölümlere, yaralanmalara v.b. neden olmaktadır. Türkiye’de alkollü içki etkisinde araç kullanmak suçtur. Buna karşın ülkemizde alkollü içki etkisinde araç kullanılması sanıldığından daha yaygındır. Hemen hiç kimse gittiği bir lokantada, bir arkadaş evinde içki içtiği için arabasını kullanmaktan vazgeçmemektedir.

Çok içkili olduğu halde arabasını kullanan hatta kendisini uyaran arkadaşına “Ne o yoksa korkuyor musun?” diye karşılık veren kişilerin sayısı az değildir (Yilmaz, 1996). Aslında sorun da buradan kaynaklanmaktadır. Alkollü kişinin kendine güveni artmakta, buna karşılık dikkati azalmakta ve refleksleri zayıflamaktadır. Araştırmalara göre erkekler, kadınlara göre sarhoşken araba kullanmaya daha fazla eğilimlidirler. 18-25 yaş grubundaki gençler daha çok trafik kazası yapmalarına rağmen bu gruptakilerin sarhoşken kaza yapma oranları diğer yaş grubundaki insanlardan daha yüksek değildir. Öte yandan 60 yaşın üzerinde alkollü araç kullananların sayısı bir hayli düşüktür. Resmi kayıtlara geçen sarhoşken kaza vakaları, toplam kaza vakalarının %15’ini oluşturmaktadır. Bu konuda yapılmış araştırmaların pek çoğu, kandaki alkol düzeyi ile kaza arasında nedensel bir ilişki olduğunu göstermektedir (Got, 1989).

Alkollü Araç Kullanımının Engellenmesi İçin Çözüm Önerileri

Ülkemizde de 1 Ocak 1997'den itibaren uygulanmaya başlanan 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’na eklenen maddeler ile alkollü araç kullanmananın cezası artırılmış, hapis, ehliyete el koyma gibi zorunluluklar getirilmiştir. Ayrıca Psikoteknik değerlendirme ve psikiyatrik muayene sonucu ehliyetin geri alınması şartı da eklenmiştir . Bu yeniliklerin alkollü araç kullanımını ve dolayısıyla trafik kazalarını azaltmada önceki yasaya göre daha başarılı olabileceği inancındayız. Getirilen yenilikler diğer ülkelerde oldukça başarıya ulaşmış uygulamalardır. Ülkemizin de aynı şansa sahip olduğunu görmek oldukça sevindirici ve umut vericidir.

Yapım Aşamasındayız...

• A1 sınıfı sürücü belgeleri M ve A1 sınıfı sürücü belgesi,
• A2 sınıfı sürücü belgeleri M, A1, A2, A ve B1 sınıfı sürücü belgesi,
• B sınıfı sürücü belgeleri M, B1, B, D1 ve F sınıfı sürücü belgesi,
• C sınıfı sürücü belgeleri M, B1, B, D1, C1, C ve F sınıfı sürücü belgesi,
• D sınıfı sürücü belgeleri M, B1, B, BE, C1, C1E, C, CE, D1, D1E ve F sınıfı sürücü belgesi,
• E sınıfı sürücü belgeleri (28/4/1997 tarihinden önce alınanlar) M, B1, B, BE, C1, C1E, C, CE, D1, D1E, D, DE ve F sınıfı sürücü belgesi,
• E sınıfı sürücü belgeleri (28/4/1997 tarihinden sonra alınanlar) M, B1, B, C1, C, D1, D ve F sınıfı sürücü belgesi,
• F sınıfı sürücü belgeleri M ve F sınıfı sürücü belgesi,
• G sınıfı sürücü belgeleri M ve G sınıfı sürücü belgesi, olarak değiştirilirler.

• M, A1 ve B1 sınıfı sürücü belgesi alacakların 16,
• A2, B, BE, C1, C1E, F ve G sınıfı sürücü belgesi alacakların 18,
• A sınıfı sürücü belgesi alacakların 20, (gücü 15 kilovatı aşan üç tekerlekli motosikletler için 21,
• C, CE, D1 ve D1E sınıfı sürücü belgesi alacakların 21,
• D, DE sınıfı sürücü belgesi alacakların 24 yaşını bitirmiş olmaları zorunludur.

• A sınıfı sürücü belgesi alacakların en az iki yıllık A2 sınıfı,
• C1, C, D1 ve D sınıfı sürücü belgesi alacakların en az B sınıfı,
• BE sınıfı sürücü belgesi alacakların B sınıfı,
• CE sınıfı sürücü belgesi alacakların C sınıfı,
• C1E sınıfı sürücü belgesi alacakların C1 sınıfı,
• DE sınıfı sürücü belgesi alacakların D sınıfı,
• D1E sınıfı sürücü belgesi alacakların D1 sınıfı  sürücü belgesine sahip olmaları zorunludur.

• M, A1, A2, A, B1, B, BE, F ve G sınıfı sürücü belgeleri 10 yıl,
• C1, C1E, C, CE, D1, D1E, D ve DE sınıfı sürücü belgeleri ise 5 yıl geçerlidir. 

TRAFİK TESCİL KURULUŞLARINDA TESCİL İŞLEMİ YAPILACAK ARAÇLAR İÇİN MÜRACAAT SIRASINDA İSTENİLEN BELGELER

A-     YENİ KAYIT (FATURALI) TESCİL İŞLEMİ YAPILACAK ARAÇLAR:       

1-      Fatura ve faturayı düzenleyen bayinin yetki belgesi,

2-      Uygunluk belgesi

3-      Zorunlu mali sorumluluk sigorta poliçesi

4-      Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ödeme belgesi,

5-      Nüfus cüzdanı,

6-      Şoförler odasından alınan araç tescil dosyası,

7-  Sadece ÖTV’den muaf olan araçlar için araç özelliklerine ve sahibinin kimlik bilgilerine göre doldurulmuş şoförler odasından alınan iki adet araç trafik tescil ve müracaat işlem formu (EK-1),

8-      Araç tüzel kişilik adına tescil edilecek ise ticaret sicil gazetesi, oda sicil kaydı ve imza sirküsünün,

İbraz edilmesi gerekmektedir.

NOT: Uygunluk belgesi ve matbu formaların aslı ile diğer ibraz edilecek belgelerin aslı görülmek suretiyle fotokopileri trafik tescil kuruluşları tarafından alınmaktadır.

• ·Gerçek kişiler adına yeni kayıt tescil işlemleri MERNİS’de kayıtlı yerleşim yeri adresinin bulunduğu yerdeki trafik tescil kuruluşunda,
• ·Tüzel kişiler adına yeni kayıt tescil işlemleri ticaret sicil gazetesinde yayımlanmış merkez veya şubesinin bulunduğu yerdeki trafik tescil kuruluşunda,

Yapılmaktadır.

Araç tescil işlemi için araç sahibi veya kanuni temsilcisinin bizzat ilgili trafik tescil kuruluşuna müracaatı zorunludur.

Fatura tarihinden itibaren 3 ay içerisinde tescil işlemi yapılmadığı takdirde Karayolları Trafik Kanunu’nun 20/1-a maddesi gereğince cezai işlem uygulanmaktadır.

B- MÜNFERİT İTHAL EDİLEN ARAÇLAR

1-      Gümrük trafik şahadetnamesi  (ilgili gümrük müdürlüğü tarafından bir üst yazı ekinde gönderilmesi gerekmektedir),

2-      Uygunluk belgesi,

3-      Zorunlu mali sorumluluk sigorta poliçesi,

4-      Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ödeme belgesi,

5-      Nüfus cüzdanı,

6-      Şoförler odasından alınan araç tescil dosyası,

7-   Sadece ÖTV’den muaf olan araçlar için araç özelliklerine ve sahibinin kimlik bilgilerine göre doldurulmuş şoförler odasından alınan iki adet araç trafik tescil ve müracaat işlem formu (EK-1),

8-      Araç tüzel kişilik adına tescil edilecek ise ticaret sicil gazetesi, oda sicil kaydı ve imza sirküsünün,

İbraz edilmesi gerekmektedir.

NOT: Uygunluk belgesi ve matbu formaların aslı ile diğer ibraz edilecek belgelerin aslı görülmek suretiyle fotokopileri trafik tescil kuruluşları tarafından alınmaktadır.

• ·Gerçek kişiler adına yeni kayıt tescil işlemleri MERNİS’de kayıtlı yerleşim yeri adresinin bulunduğu yerdeki trafik tescil kuruluşunda,
• ·Tüzel kişiler adına yeni kayıt tescil işlemleri ticaret sicil gazetesinde yayımlanmış merkez veya şubesinin bulunduğu yerdeki trafik tescil kuruluşunda,

Yapılmaktadır.

Araç tescil işlemi için araç sahibi veya kanuni temsilcisinin bizzat ilgili trafik tescil kuruluşuna müracaatı zorunludur.

Fatura tarihinden itibaren 3 ay içerisinde tescil işlemi yapılmadığı takdirde Karayolları Trafik Kanunu’nun 20/1-a maddesi gereğince cezai işlem uygulanmaktadır.

            C- KENDİ ADINA NAKİL VEYA NOTERDEN PLAKA DEĞİŞİKLİĞİ TALEBİ:

1-      Zorunlu mali sorumluluk sigorta poliçesi,

2-      Nüfus cüzdanı,

3-      Şoförler odasından alınan araç tescil dosyası,

4-      Araç özelliklerine ve sahibinin kimlik bilgilerine göre doldurulmuş şoförler odasından alınan iki adet araç trafik tescil ve müracaat işlem formunun (EK-1)

İbraz edilmesi zorunludur.

• ·Eski araç tescil ve motorlu araç trafik belgesi ile tescil plakaları ilgili trafik tescil kuruluşuna iade edilir.
• ·Tescil işlemi için aracın geçerli muayenesinin bulunması zorunludur.
• ·Gerçek kişiler adına yeni kayıt tescil işlemleri MERNİS’de kayıtlı yerleşim yeri adresinin bulunduğu yerdeki trafik tescil kuruluşunda,
• ·Tüzel kişiler adına yeni kayıt tescil işlemleri ticaret sicil gazetesinde yayımlanmış merkez veya şubesinin bulunduğu yerdeki trafik tescil kuruluşunda,

Yapılmaktadır.

• ·Kendi adına nakil veya noterden plaka değişikliği için bir ay içerisinde ilgili trafik tescil kuruluşuna müracaat zorunludur. Aksi takdirde plaka değişikliği yapılmamaktadır.
• ·Araç tescil işlemi için araç sahibi veya kanuni temsilcisinin bizzat ilgili trafik tescil kuruluşuna müracaatı zorunludur.

D- KAMU KURUM VE KURULUŞLARINCA SATILAN ARAÇLAR:

1-Satış tutanağı (ilgili kamu kurum ve kuruluşu tarafından bir üst yazı ekinde gönderilmesi gerekmektedir),

2-      Zorunlu mali sorumluluk sigorta poliçesi,

3-      Nüfus cüzdanı,

4-      Araç özelliklerine ve sahibinin kimlik bilgilerine göre doldurulmuş şoförler odasından alınan iki adet araç trafik tescil ve müracaat işlem formu (EK-1),

5-      Araç tescil ve motorlu araç trafik belgeleri (zayi ise satış tutanağında belirtilmesi gerekmektedir),

6-      Araç ülkemizde ilk defa tescil edilecek ise ÖTV ödeme belgesi ve münferit araç uygunluk belgesi,

7-      Araç tüzel kişilik adına tescil edilecek ise ticaret sicil gazetesi, oda sicil kaydı ve imza sirküsünün,

İbraz edilmesi gerekmektedir.

• ·Gerçek kişilerin yerleşim yeri adresinin bulunduğu yerdeki, tüzel kişiliklerin ise ticaret sicil gazetesinde yayımlanmış merkez veya şubesinin bulunduğu yer trafik tescil kuruluşuna müracaat etmesi gerekmektedir.
• ·Araç tescil işlemi için araç sahibi veya kanuni temsilcisinin bizzat ilgili trafik tescil kuruluşuna müracaatı zorunludur.
• ·Tescil işlemi için aracın geçerli muayenesinin bulunması zorunludur.
• ·Araç ülkemizde daha önce tescil edilmemiş ise 3 ay, tescilli ise bir ay içerisinde müracaat edilmediği takdirde Karayolları Trafik Kanunu’nun 20/1-e maddesinden cezai işlem uygulanmaktadır.
• ·TASİŞ tarafından satışı yapılan araçlara ilişkin belgeler satışı yapan birimden yazılı teyit alındıktan sonra tescil işlemi yapılmaktadır.

E- VERASET YOLUYLA İNTİKAL EDEN ARAÇLAR:

1-      Veraset ilamı veya mirasçılık belgesinin,

2-      Nüfus cüzdanı aslının (varislerin),

3-      Vergi dairesinden alınan veraset intikali yönünden borcu olmadığına dair belgenin,

4-      Vergi borcunun bulunmadığına dair vergi dairesinden alınan ilişik kesme belgesinin,

5-      Zorunlu mali sorumluluk sigorta poliçesinin (varis/varisler adına),

6-      Araç tescil ve motorlu araç trafik belgelerinin,

7-      Araç özelliklerine ve sahibinin/sahiplerinin kimlik bilgilerine göre doldurulmuş şoförler odasından alınan iki adet araç trafik tescil ve müracaat işlem formunun (EK-1)

Varisler tarafından yerleşim yeri adresinin bulunduğu trafik tescil kuruluşuna ibraz edilmesi gerekmektedir.

Tescil işlemi için aracın geçerli muayenesinin bulunması zorunludur.

Aracın tescil birimi ile varislerin yerleşim yeri adresi farklı ise, varislerin yerleşim yerinin bulunduğu trafik tescil kuruluşunda mevcut plakası üzerinden araç tescil edilebileceği gibi, yerleşim yerinin bulunduğu trafik tescil kuruluşunun plakasına da tescil edilebilmesi mümkündür.

Trafik tescil kuruluşuna tüm varisler müracaat edebileceği gibi, vekalet vermeleri halinde vekilleri de müracaat edebilirler. Ayrıca, noterden miras taksim sözleşmesi düzenlenmesi veya noterden düzenlenen feragatname ile müracaat edilmesi halinde feragat edilen mirasçı adına araç tescil edilebilir.

F- ÜLKEMİZDE ÇEŞİTLİ NEDENLERLE BULUNAN YABANCI KİŞİLER İLE YABANCI ŞİRKETLERİN ARAÇLARI:

Çeşitli nedenlerle ülkemizde bulunan yabancı kişiler ile yabancı şirket adına araç tescillerinde de ülkemiz vatandaşları için istenen belgeler istenmekte olup, yabancı kişinin kimlik numarasının bulunması zorunludur. Bu araçlar MA’dan MZ’ye kadar ikili harf, üçlü rakam grubu plakalara tescil edilmekte olup, bu araçları araç sahibinin eş ve çocukları haricinde bir başkasının kullanması mümkün olmamaktadır. Araç yabancı şirket adına tescilli ise şirketin yetkilendireceği 3 kişi tarafından kullanılabilmesi mümkündür.

G- TADİLAT İŞLEMLERİ:

1-      Yapılan tadilata ilişkin fatura,

2-      T.S.E’ce onaylanmış tadilata ilişkin belgeler,

3-      Nüfus cüzdanı,

4-      Araç özelliklerine ve sahibinin kimlik bilgilerine göre doldurulmuş şoförler odasından alınan iki adet araç trafik tescil ve müracaat işlem formunun (EK-1),

5-      Araç tescil ve motorlu araç trafik belgeleri,

6-   LPG tadilatında yukarıda belirtilen belgelere ilaveten ayrıca montaj tespit raporunun, LPG dönüşümü için mühendis yetki belgesinin, tip onayı belgesinin, TSE hizmet yeterlilik belgesinin

İbraz edilmesi zorunludur.

• ·Tadilat işlemleri herhangi bir trafik tescil kuruluşunda yapılabilir.
• ·Araç sahibi veya kanuni vekilinin bizzat ilgili trafik tescil kuruluşuna müracaatı gerekmektedir.
• ·30 gün içerisinde tadilat işlemini belgelerine işletmek için trafik tescil kuruluşuna müracaat etmeyenlere Karayolları Trafik Kanunu’nun 32’nci maddesinden cezai işlem uygulanmaktadır.
• ·Yapılan tadilat işlemlerinde aracın muayenesi olsa dahi yeniden muayenesinin yaptırılması zorunludur.

H- RENK DEĞİŞİKLİĞİ İŞLEMLERİ:

1-      Renk değişikliğine ilişkin fatura,

2-      Nüfus cüzdanı,

3-      Araç özelliklerine ve sahibinin kimlik bilgilerine göre doldurulmuş şoförler odasından alınan bir adet araç trafik tescil ve müracaat işlem formunun (EK-1)

Ekleneceği bir dilekçe ile herhangi bir trafik tescil kuruluşuna araç sahiplerinin, kanuni temsilcilerinin, vekillerinin veya kamu kurum veya kuruluşları ile tüzel kişiliklerce yetkilendirilen kişilerin müracaat etmesi gerekmekte olup, renk değişikliği işlemlerinde aracın tespit muayenesinin yaptırılması zorunludur.

I- MOTOR VE ŞASİ DEĞİŞİKLİĞİ/TADİLATI İŞLEMLERİ:

1-      Sahiplik belgesi (fatura veya noter satış senedi),

2-      Nüfus cüzdanı,

3-      Sınırlı tadilat bildirimi (motor değişikliği için),

4-      Tadilat projesine ilişkin belgeler (şasi değişikliği için),

5-      Araç tescil ve motorlu araç trafik belgelerinin

6-      Araç özelliklerine ve sahibinin kimlik bilgilerine göre doldurulmuş şoförler odasından alınan iki adet araç trafik tescil ve müracaat işlem formunun (EK-1),

İbraz edilmesi gerekmektedir.

• ·Tadilat işlemleri herhangi bir trafik tescil kuruluşunda yapılabilir.
• ·Araç sahibi veya kanuni vekilinin bizzat ilgili trafik tescil kuruluşuna müracaatı gerekmektedir.
• ·30 gün içerisinde tadilat işlemini belgelerine işletmek için trafik tescil kuruluşuna müracaat etmeyenlere Karayolları Trafik Kanunu’nun 32’nci maddesinden cezai işlem uygulanmaktadır.
• ·Yapılan tadilat işlemlerinde aracın muayenesi olsa dahi yeniden muayenesinin yaptırılması zorunludur.
• ·Komple şasinin veya araç tanıtım numarası bölümü olan kısmının yenisiyle değiştirilmesi gereken durumlarda tadilatın imalatçı firmanın bu konuda yetkilendirdiği servis tarafından yapılması gerekmektedir.

İ-ARAÇLAR ÜZERİNE LOGO İŞLENMESİ VEYA LOGONUN SÖKTÜRÜLMESİ İŞLEMLERİ:

Araç işleticisinin ticari ad veya unvanı ile işletmeci kuruluşun tanıtımına yönelik logo, amblem ve benzeri mahiyetteki yazı, resim ve işaretler aracın camları, tekerlekleri, ön ve arka kısımları dışındaki alanlar üzerinde bulunabilmekte olup, otobüs ve minibüslerin ayrıca ön ve arkalarına işleticinin kısa ticari ad veya unvanı da yazılabilmektedir.

Herhangi bir trafik tescil kuruluşuna araç sahiplerinin, kanuni temsilcilerinin, vekillerinin veya kamu kurum veya kuruluşları ile tüzel kişiliklerce yetkilendirilen kişilerin dilekçe ile müracaat etmesi halinde, araçlar üzerine logo işlenmesi veya söktürülmesi işlemleri yerine getirilmektedir.

Araç üzerine logo işletilmesi veya araç üzerindeki logonun söktürülmesi işlemlerinde aracın tespit muayenesinin yaptırılması zorunludur. Bu tespit muayenesi sırasında, araç üzerindeki ticari ad, unvan veya logonun görevlilerce belirtilmesi gerekmektedir.

Gerek işleticilerin kiralama yoluyla edindikleri araçlara yazı veya reklam logosu yazdırılmak istenmesi durumunda ibraz edilen kira sözleşmelerinde, gerekse üretici veya ithalatçı firmaların yazı veya reklam logosunun bayi, yetkili servis veya dağıtıcı şirketler adına tescilli araçlara yazdırılmak istenmesi durumunda, üretici veya ithalatçı firmalar ile bayi, yetkili servis veya dağıtıcı şirketler arasında yapılan sözleşmelerin noterde yapılması zorunluluğu bulunmamaktadır.

            Üretici veya ithalatçı firmalar ile bayi, yetkili servis veya dağıtıcı şirketler arasında yapılan sözleşmelerde yazı veya logo kullanımına ilişkin bir hüküm bulunmaması halinde, üretici veya ithalatçı firma tarafından düzenlenmiş olan, bayi, yetkili servis veya dağıtıcı şirkete ait araçlara yazı veya logoyu yazdırabileceğine dair belge aranmaktadır.

Üzerinde yazı veya logo bulunan bir aracın başkasına noter satış senedi ile satılması halinde, yazı ve logonun sildirildiğine dair tespit muayenesinin yaptırılması gerekmektedir.

            J- BELGE YENİLEME (YIPRANMA), ZAYİİNDEN BELGE ÇIKARTILMASI:

1-      Araç sahibinin veya kanuni temsilcisinin dilekçesi,

2-      Aracın muayene süresi dolmuş ise muayenesinin yaptırılması,

3-      Araç sahibi veya kanuni temsilcisinin bizzat müracaatı,

4-      Yıpranma nedeniyle değişikliklerde eski belgenin iadesi,

Gerekmektedir.

*Belge yenileme işlemleri herhangi bir trafik tescil kuruluşunda yapılabilmektedir.

K- TESCİL PLAKASI ZAYİİ İŞLEMLERİ:

1-İki plakanın da çalındığı durumlarda ilgili asayiş birimlerine müracaat edilmesi ve sistemde çalınma olayına ilişkin kayıt bulunması,

2-İki plakanın da kaybolduğu durumlarda tescil kuruluşuna dilekçe ile müracaat edilmesi,

Gerekmektedir.

*Her iki plakanın da çalındığı veya kaybolduğu durumlarda aracın tescil plakasının yeni bir tescil plaka numarası ile değiştirilmesi zorunludur.

*Bu işlem araç alıcısının yerleşim yeri adresinin bulunduğu yerdeki trafik tescil kuruluşunca yapılmaktadır.

* Mevzuat gereği bir adet tescil plakası bulunan araçların (motosiklet, motorlu bisiklet vb) plakasının kaybolması halinde de plaka değişikliğinin yapılması zorunludur.

            İki adet tescil plakası bulunup ta, bu plakalardan bir tane tescil plakası çalınan veya kaybolan araçların plakaları bir başka tescil plaka sıra numarası ile değiştirilmemektedir. Dilekçe üzerine plaka tahsisi yapılmaktadır.           

            Her iki tescil plakasının çalınması veya kaybolması nedeniyle plaka değişikliklerinde aracın zorunlu mali sorumluluk sigortasının bulunması gerekli olup, muayene süresi dolmuş ise muayenesinin yaptırılması zorunludur.

L- HURDAYA AYIRMA İŞLEMLERİ:

ArAraç özelliklerine ve sahibinin kimlik bilgilerine göre doldurulmuş şoförler odasından alınan iki adet araç trafik tescil ve müracaat işlem formunun (EK-1),

2-      Araç tescil ve motorlu araç trafik belgelerinin,

3-      Tescil plakalarının,

4-      Nüfus cüzdanının,

5-      Araç Kayıttan Düşme ve Bertaraf Formunun (M1 “otomobil”, N1 “kamyonet” kategorisindeki araçlar ile motosiklet ve motorlu bisiklet haricindeki üç tekerlekli araçlar için),

6-      İlgili vergi dairesinden alınmış ilişik kesme belgesinin veya hurdaya ayrılmasında sakınca bulunmadığına dair belgenin,

7-      Resmi araçlar için, ilgili kurumun görevlendirme yazısı ile birlikte, 237 sayılı Taşıt Kanununun 13’üncü maddesi gereğince düzenlenen, taşıtın hizmet dışı bırakıldığını gösteren raporun,

İbraz edilmesi gerekmektedir.

*Trafik tescil kuruluşuna araç sahiplerinin, kanuni temsilcilerinin, vekillerinin veya kamu kurum veya kuruluşları ile tüzel kişiliklerce yetkilendirilen kişilerin dilekçeyle müracaat etmesi gerekmektedir.

*Herhangi bir trafik tescil kuruluşunda hurdaya ayırma işlemi yapılabilir.

*Muayene şartı aranmaz.

*Kayıtlarında haciz, rehin, tedbir gibi kısıtlayıcı şerhler bulunan araçlar, bu şerhler kaldırılıncaya kadar hurdaya ayrılamaz.

*Hurdaya ayrılmış olan taşıtlar, onarımla yenilenseler bile tescil edilemezler. Ancak, kullanılabilir durumdaki motoru ve diğer parçaları, başka araçlarda kullanılabilir.

M- TRAFİKTEN ÇEKME İŞLEMLERİ:

1-      Araç özelliklerine sahibinin kimlik bilgilerine göre doldurulmuş şoförler odasından alınan iki adet araç trafik tescil ve müracaat işlem formunun (EK-1),

2-      Nüfus cüzdanı,

3-      Araç tescil ve motorlu araç trafik belgelerinin,

4-      Tescil plakalarının,

5-      İlgili vergi dairesinden alınmış ilişik kesme belgesinin veya hurdaya ayrılmasında sakınca bulunmadığına dair belgenin,

6-      Resmi araçlar için, ilgili kurumun görevlendirme yazısı ile birlikte, 237 sayılı Taşıt Kanununun 13’üncü maddesi gereğince düzenlenen raporun,

İbraz edilmesi gerekmektedir.

*Trafik tescil kuruluşuna araç sahiplerinin, kanuni temsilcilerinin, vekillerinin veya kamu kurum veya kuruluşları ile tüzel kişiliklerce yetkilendirilen kişilerin dilekçeyle müracaat etmesi gerekmektedir.

*Herhangi bir trafik tescil kuruluşunda trafikten çekme işlemi yapılabilir.

*Kayıtlarında haciz, rehin, tedbir gibi kısıtlayıcı şerhler bulunan araçlar (yakalama şerhi bulunan araçlar hariç) için takyidat şerhleri baki kalmak şartı ile trafikten çekme işlemi yapılabilir. (Uygulama Rehberi 1.5.16)

N- YENİDEN TRAFİĞE ÇIKARMA İŞLEMLERİ:

1-  Araç özelliklerine ve sahibinin kimlik bilgilerine göre doldurulmuş şoförler odasından alınan iki adet araç trafik tescil ve müracaat işlem formunun (EK-1),

2-      Nüfus cüzdanı,

3-      Araç tescil belgesinin,

4-      Geçerli zorunlu mali sorumluluk sigorta poliçesinin,

5-      Araç üzerinde değişiklik yapılmışsa, bu değişikliğe ait belgelerin,

6-      Aracın muayenesinin yapıldığına dair belgenin,

İbraz edilmesi gerekmektedir.

*Dilekçe ile araç sahiplerinin, kanuni temsilcilerinin, vekillerinin veya kamu kurum veya kuruluşları ile tüzel kişiliklerce yetkilendirilen kişilerin herhangi bir trafik tescil şube veya bürosuna müracaat etmesi gerekmektedir.

*Yapılan işleme müteakip araca önceki tescil plakası tahsis edilip belge düzenlenmektedir.

O- ÇALINAN/BULUNAN ARAÇLAR:

Çalınan araçların tescil kayıtlarının kapatılması için, çalındığı tarihten itibaren bir ay geçmiş olması şartıyla,

1-      Araç tescil belgesinin,

2-      Motorlu araç trafik belgesinin,

3-      Nüfus cüzdanı aslının,

4-      Savcılık veya mahalli kolluk birimlerince düzenlenmiş çalınma olayına ait belgenin,

Ekleneceği bir dilekçe ile araç sahiplerinin, kanuni temsilcilerinin, vekillerinin veya kamu kurum ve kuruluşları ile tüzel kişiliklerce yetkilendirilen kişilerin dilekçe ile herhangi bir trafik tescil şube veya bürosuna müracaat etmesi gerekmektedir.

Araçla birlikte araca ait belgeler de çalınmışsa, isteği halinde araç sahibine aracın kayıtlarına çalınmıştır şerhi konulduğuna dair bir yazı verilebilmektedir.

Çalınan araçların bulunması halinde; bulunma olayına ait belge ile araç özelliklerine göre doldurulmuş şoförler odasından alınan iki adet araç trafik tescil ve müracaat işlem formunun eklendiği bir dilekçe ile araç sahibinin herhangi bir trafik tescil kuruluşuna müracaatı gerekmekte olup, müracaat sırasında aracın zorunlu mali sorumluluk sigortasının ve geçerli muayenesinin bulunması zorunludur. Geçerli muayenesi var ise, muayene istasyonlarında tespit muayenesi yaptırılması gerekmekte olup, araca ait motor ve/veya şasi numarasının başka bir araca ait numaralar ile değiştirildiğinin anlaşılması halinde, şasi ve/veya motorun orijinal ve bu araca ait olduğunun yetkili kurum veya kuruluşlarca (kriminal polis laboratuvarı, T.S.E, makine mühendisleri odası, teknik üniversite) tespit edilmesi gerekmektedir.

Aracın şasi ve/veya motorunun araca ait olmadığının tespit edilmesi halinde, değişikliğin belgelendirilmesi ve teknik uygunluğunun sağlanması şartıyla, trafik tescil kuruluşlarınca yeni bir numara verilmekte ve verilen numaraların vurulduğu yer trafik tescil şube veya bürosunun işaretini taşıyan çelik mühürle mühürlenmektedir.

P- GEÇİCİ TRAFİK BELGELERİ:

1)      “A” GEÇİCİ TRAFİK BELGESİ;

"A" Geçici Trafik Belgesi Düzenleme Yetki Belgesi (Ek:10-B); Prototip veya yol testi yapılacak araçlar için imalatçı veya ithalatçı firmalar, otomotiv konusunda araştırma yapan araştırma kurum veya kuruluşları veya teknik hizmetler kuruluşlarına; fabrika, depo, gümrük satış yeri, teşhir yeri, bayi ve benzeri gibi yerler arasında sürülecek araçlar ile gösterisi yapılacak araçlar için imalatçı veya ithalatçı firmalar, bu firmaların yetki verdiği araç satıcılığı yapan bayiler ile taşıma işleri organizatörlüğü yapanlara; yurt dışından satın alınan veya yurt dışına satılan araçların karayollarında sürülerek götürülmesi veya getirilmesi için Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığından uluslararası ve yurtiçi taşıma işleri organizatörlüğü yetki belgesi almış olan gerçek ve tüzel kişilere bir yıl süre ile verilen belgedir.

"A" Geçici Trafik Belgesi Düzenleme Yetki Belgesi’ne istinaden düzenlenen "A" Geçici Trafik Belgesi (Ek:10-C) ve bu belge ile kullanılan "G" plakanın geçerlilik süresi; aynı il sınırları içerisinde yirmidört saat, şehirlerarası ve uluslararası yollarda aracın götürüleceği yerin uzaklığına göre en fazla altı gündür. Bu plakalı araçların "A" Geçici Trafik Belgesinde belirtilen güzergâh dışında kullanılması ve bu araçlarla yük ve yolcu taşınması yasaktır.

Müracaat sırasında;

a-      Her türlü hukuki ve mali sorumluluğu kabul ettiklerini ve yetki belgesini hangi amaçla kullanacaklarını belirten dilekçenin,

b-      Her araç için cinslerine göre plakaya bağlı olarak yaptırılmış zorunlu mali sorumluluk sigortasının,

c-      Harç makbuzunun,

d-      Taşıma işleri organizatörlüğü yapanlar için Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığından alınmış ilgili yetki belgesinin,

e-      Prototip veya tip onayı olmayan, yol testi yapılacak imal, ithal ve ihraç araçlar için tanıtım numaralarından bağımsız olarak Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından alınmış izin belgesinin (Tip onayı olması halinde Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından izin şartı aranmaz.),

f-       İthal araçlar için garanti belgesinin,

ibraz edilmesi gerekmektedir.

2- “B” GEÇİCİ TRAFİK BELGESİ;

  Tescili için müracaat edilmiş, ancak tescil kuruluşundan kaynaklanan nedenlerden dolayı tescil işlemleri tamamlanmamış araçlar için dilekçe ile başvurmaları halinde sahiplerine;

a) Mali sorumluluk sigortası yaptırmış olması,

b) Özel tüketim vergisinin ödenmiş olması,

c) Teknik muayenelerinin yapılmış bulunması,

şartı ile yedi gün için geçerli olmak üzere “B” Sınıfı Geçici Trafik Belgesi verilir. Bu süre hiçbir şekilde uzatılamaz. Sürenin bitiminde “B” Sınıfı Geçici Trafik Belgesi geçersiz sayılır.

3- “C” GEÇİCİ TRAFİK BELGESİ;

Satıldığı veya bulunduğu yerden tescil edileceği ve bulundurulacağı veya onarımının yapılacağı yere kadar götürülecek araçlar için,

a)      Sahiplik belgesinin,

b)      Uygunluk belgesinin,

c)      Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ödeme belgesinin (sistemden kontrol edilmektedir),

d)      Zorunlu mali sorumluluk sigorta poliçesinin,

e)      Harç makbuzunun,

Ekleneceği bir dilekçe ile sahiplerinin başvurmaları halinde 6 gün süre ile verilmektedir.

Tescil belgesi bulunup da trafik belgesi almamış olan araçlara da “C” Sınıfı Geçici Trafik Belgesi verilebilmektedir.

 4- “D” GEÇİCİ TRAFİK BELGESİ;

“D” Geçici Trafik Belgesi, yurt dışından satın alınan veya yurtdışına satılan araçların karayollarında sürülerek götürülmesi veya getirilmesi için trafik tescil kuruluşlarınca verilen belgedir. Bu belgenin alınabilmesi için her türlü hukuki ve mali sorumluluğu kabul ettiklerini beyan ettikleri, araçların cins ve sayılarını, niteliklerini ve götürülüp getirileceği ülkeyi belirttikleri dilekçeye;

a) Proforma fatura örneği veya sahiplik belgesinin,

b) Zorunlu mali sorumluluk sigortasının,

c) Harç makbuzunun,

Eklenmesi gerekmekte olup, bu belge otuz gün süre ile verilmektedir.

“D” Geçici Trafik Belgesi verilen araçlarla, yük ve yolcu getirilmesi mümkündür. Yurtdışından getirilecek araçlar için verilen geçici belge ve plakalar, araçlara bulundukları ülkede getirileceği gün takılır ve yurda gelişlerinde herhangi bir trafik tescil kuruluşuna iade edilir.

Yurtdışına götürülecek araçlar için verilen geçici belge ve plakalar ise karayoluna çıkarılacakları zaman araçlara takılır ve aracın ihraç edilen ülkeye tesliminde sökülüp ilgililerce iptal edilir.

5- “E” GEÇİCİ TRAFİK BELGESİ

“E” Geçici Trafik Belgesi, Türkiye’ye kati olarak ithal edilmek üzere getirilen araçlar ile asıl ikametgâhı yabancı memleketlerde olan Türk ve yabancı seyyahlar haricinde kalan ve resmi veya özel sektörlerde çalışmak üzere gelen ecnebi kişilere ve ilim adamlarına ait araçlara gümrüklerce, yabancı plakalarının sökülmesini müteakip, giriş işlemleri yapılacak gümrüğe kadar kullanılmak üzere mali mesuliyet sigortası yaptırılmış olmak ve harcı ödenmek şartıyla altı gün süreyle verilen belgedir.

Ülkemizden transit geçecek olup geçici plaka ve yol belgesinin süresi bitmiş ya da süresi ülkemizi geçmeye yetmeyecek olan araçlara giriş işlemi yapan gümrüklerce, çıkış işlemleri yapılacak olan gümrüğe teslim edilmek üzere zorunlu mali mesuliyet sigortası yaptırılmış olmak ve harcı ödenmek şartıyla “E” Geçici Trafik Belgesi verilir.